Aft Nedir? Ağızdaki Aft Nasıl Geçer?

"Aft nedir?" sorusu, özellikle ağız içi yaraları yaşayan birçok kişi tarafından merak edilir. Aftlar, ağzın yumuşak dokularında ortaya çıkan, çevresi kırmızı ve ortası beyaz veya sarı renkli, ağrılı yaralardır. Genellikle dudakların iç kısmı, yanakların iç yüzeyi, dil, diş etleri veya boğazda görülür. Peki, ağızdaki aft nasıl geçer? Aftı daha yakından tanımak, aft nedenlerini, belirtilerini ve tedavi yöntemlerini öğrenmek için içeriğimizi okuyabilirsiniz.

AFT Nedir?

Aftöz ülser olarak da bilinen aft, ağız içinin mukoza olarak adlandırılan yumuşak dokularında, dilde ve diş etlerinde gelişebilen küçük, yüzeysel yaralardır. Orta kısmı genellikle beyaz ya da sarı renkte olan aftların çevresi kırmızı ve iltihaplı yumuşak doku ile çevrilidir. Uçuktan farklı olarak aft, herpes virüsünden kaynaklanmaz, dudak üzerinde oluşmaz ve bulaşıcı değildir. Ağrılı ve rahatsız edici olabilen aft, yemek yemeyi ve konuşmayı zorlaştırabilir.

“Aft nedir?” sorusuna yanıt verirken aft çeşitlerinden de bahsetmek gerekir? Aftler; küçük, büyük ve herpetiform aftler olarak üçe ayılır. Küçük aftlar, genellikle 1 cm çapından küçüktür ve yaklaşık bir hafta içerisinde kendiliğinden iyileşir. Daha büyük aftların iyileşmesi iki haftadan uzun sürebilir. Ağızda birden fazla aft çıkması ve 10-100 arası aftın birleşmesiyle oluşan herpetiform aftlar ise genellikle bir hafta içerisinde iyileşir. Olağan dışı büyüklükte, ağrılı, iyileşmeyen aftlar için doktora veya diş hekimine danışmak gerekir.^1,2

Ağızda AFT Neden Çıkar?

Aft çıkma nedenleri henüz kesin olarak bilinmese de bir dizi faktör, aft tetikleyicisi olarak kabul görür. Ağızda sürekli aft çıkması, genetik yatkınlıkla ilgili olabilir. Ayrıca aft; ergenlerde, gençlerde ve kadınlarda daha sık görülür. Ağızda aft nedenleri şu şekilde sıralanabilir: 

• Stres,
• Kafeinli, baharatlı veya asidik gıdalara karşı hassasiyet,
• Sodyum lauril sülfat içeren diş macunları ve gargaralar,
• Aşırı sık ve sert diş fırçalama,
• Diş tedavisi sırasında yaşanan doku yaralanmaları,
• Diş telleri veya protezler,
• Kazara yanak ısırma,
• Peptik ülserlere neden olan Helicobacter pylori bakterisi,
• Regl döngüsünde yaşanan hormonal değişimler,
• B3 (niasin), B9 (folik asit) veya B12 (kobalamin) vitaminleri, çinko, kalsiyum ya da demir açısından yetersiz beslenme.^3,4

Sürekli ağızda aft çıkması ve ağızda geçmeyen aft gibi kompleks vakalar, belirli durumlar ve hastalıklar nedeniyle ortaya çıkabilir:

• Çölyak hastalığı, Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi sindirim sistemi hastalıkları,
• Ağız dahil olmak üzere tüm vücutta iltihaba neden olan Behçet hastalığı,
• Lupus başta olmak üzere otoimmün hastalıklar,
• AIDS gibi bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar.^3,4

Ağızdaki AFT Nasıl Geçer?

“Aft nedir ve neden çıkar?” sorularına yanıt verdik. Peki, aft nasıl geçer? Aftın neden olduğu ağrı, genellikle birkaç gün içerisinde kendiliğinden geçer, yara ise bir-iki hafta içerisinde tedavisiz iyileşir. Büyük boyutlu, şiddetli ağrıya neden olan ve uzun süren aftlar için doktora ya da diş hekimine başvurmak gerekebilir. Ağızda aft tedavisi, semptomları hafifletmeye ve tekrar aft çıkmasını engellemeye yönelik olabilir. Başlıca tedavi yöntemleri şunlardır:

• İlaç tedavisi: Doktorunuz ya da diş hekiminiz iltihabı ve ağrıyı azaltmaya yönelik ağız gargaraları, topikal ilaçlar; enfeksiyonu önlemek için antibiyotik reçete edebilir.
• Takviye edici gıdalar: Aftlarınız vitamin ya da mineral eksikliğinden kaynaklanıyorsa takviye edici gıda kullanmanız gerekebilir.
• Koterizasyon: Şiddetli ve tekrarlayan aftlara koterizasyon uygulanabilir, yani afttan etkilenen doku lazerle ya da gümüş nitrat gibi kimyasallarla tıbbi olarak yakılabilir.^4,5

AFT Tanısı Nasıl Konur?

Doktorunuz veya diş hekiminiz, sadece fiziksel muayene ile aft tanısı koyabilir. Şiddetli ağrıya neden olan, ağzın iç yüzeyinde geniş alan kaplayan ve sürekli tekrarlayan aftlar söz konusuysa altta yatması muhtemel sağlık sorunlarını tespit etmek için bazı testler yapılabilir. Ayrıca afta neden olan bir vitamin ve mineral eksikliği olup olmadığını anlamak için de kan tahlilleri istenebilir.⁵

Aft Kaç Günde Geçer?

Aft genellikle tedavi gerektirmez, bir ya da iki hafta içerisinde kendiliğinden geçer. Bir-iki haftadan uzun süre içerisinde iyileşmeyen, sık sık tekrarlayan aftlar için bir sağlık profesyoneline danışın.¹

Aft İçin Ne Zaman Doktora Gidilmelidir?

Aşağıda sıralanan durumları yaşamanız durumunda mutlaka bir sağlık profesyoneli ile iletişime geçin:

• Aftın olağan dışı büyüklükte olması,
• Eskileri iyileşmeden yeni aftlar çıkması,
• Aftların sık sık tekrarlaması,
• Aftın iki haftadan fazla sürmesi,
• Dudakların dış yüzeylerine kadar uzanması,
• Kontrol altına alınamayan ağrı,
• Yemek yeme ve konuşmada aşırı zorlanma,
• Afta eşlik eden yüksek ateş.

Tüm bunların yanı sıra dişlerinizdeki keskin yüzeylerin veya diş tedavisi için kullandığınız aparatların aftları tetiklediğini düşünüyorsanız diş hekimine başvurabilirsiniz.^1,3

Aft Hangi Vitamin Eksikliğinde Olur?

Aft nedenleri arasında bazı vitamin ve minerallerin düşük seviyelerde olması da yer alır. Özellikle B grubu vitaminleri eksiklikleri aftla ilişkilendirilmiştir. B3 (niasin), B9 (folik asit) veya B12 (kobalamin) vitaminlerinin yeterli seviyede olmaması aft oluşumuna neden olabilir. Ağızda aft çıkması; çinko, kalsiyum ve demir eksikliklerinden de kaynaklanabilir.⁴

Aftın Tekrarlamaması İçin Neler Yapılabilir?

Aftların sık tekrar etmesi rahatsız edici olabilir. Aşağıdaki önerileri deneyerek aft sıklığını azaltabilirsiniz:

• Beslenmenize özen gösterin: Ağzınızı tahriş eden baharatlı, tuzlu yiyeceklerden, turunçgiller gibi asidik meyvelerden kaçınmaya çalışın.
• Ağız hijyeninize dikkat edin: Günde iki kere düzenli diş fırçalama ve günde bir kez diş ipi kullanımı, ağzınızı aftı tetikleyebilen yiyeceklerden arındırmanıza yardımcı olur. Hassas ağız dokularını tahriş etmemek için yumuşak bir diş fırçası kullanın. Sodyum lauril sülfat içeren diş macunlarından ve gargaralardan kaçının.
• Stresi azaltın: Aftlarınızın stresle ilişkili olduğunu düşünüyorsanız meditasyon, nefes ve gevşeme egzersizleri gibi stres azaltma tekniklerini öğrenin ve kullanın.

“Aft Nedir? Ağızdaki Aft Nasıl Geçer?” başlıklı içeriğimizle aftöz ülserlerle ilgili detaylı bilgi sahibi oldunuz. Farklı konularda bilgi edinmek için “Lizozim Nedir?” ya da “Bademcik Iltihabı Belirtileri Nelerdir?” başlıklı içeriklerimizi ve çok daha fazlasını okuyabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.