Stomatit Nedir? Stomatit Neden Oluşur?

Ağız ve ağız içi iltihaplanması olarak özetlenebilecek stomatit, farklı şekillerde görülebilir. Türlerine göre kimi zaman daha hafif kimi zaman da ağrılı ve acılı bir şekilde seyreden stomatit hakkında bilgi almak için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.¹ İçeriğimizde; “Stomatit ne demek?” , “Stomatit belirtileri nelerdir?” “Stomatit neden oluşur? Nasıl tedavi edilir?” gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz. 

Stomatit Nedir?

Stomatit, ağızdaki mukoza dokusunun yani yanaklar iç kısmı, dudaklar, dil, damak ya da diş etlerinin birinin ya da birkaçının iltihaplanması olarak tanımlanabilir. Enfeksiyon, tahriş, alerji, ağız travması gibi pek çok durumdan ötürü meydana çıkabilen stomatit, yemek yerken, konuşurken hatta uyurken zorluk yaşanmasına yol açabilir.^{1 2}

Stomatit temelde iki türe ayrılır: 

Aft (Aftöz Ülser)

Stomatit çeşitleri arasında en yaygın olanlardan biri aft olarak bilinen aftöz ülserdir. Aft genellikle  yanaklarda, dilde veya dudağın içinde görülür. Kırmızı bir dış halkaya sahip aft, soluk beyaz ya da sarı renkli olarak görülür. Tek başlarına ya da kümeler halinde görülebilir. 

Aftlar nedeniyle oluşan yaralar, geçici olsa da ağrıya neden olabilir. Genellikle 4 ila 14 gün arasında iyileşip ortadan kalkar. Ancak bazen nadir de olsa aftlar biraz daha ciddi bir yara oluşturabilir. Bunların iyileşme süreci 6 haftaya kadar sürebilir.³

Uçuk

Uçuk aftöz ülserden farklı olarak genellikle ağız kenarında, ağzın kenarına yakın bir şekilde dudak üzerinde ve çevresinde ortaya çıkar. Uçuk yarası, genellikle küçüktür. İçi sıvı doludur ve ağrılıdır.³

Uçuk, herpes virüsünü nedeniyle ortaya çıkan bir iltihaplanla olduğundan herpes stomatiti olarak da anılabilir. Kuruyarak sarı renkli bir kabuk tutabilir. Ortalama 5 ya da 7 gün içerisinde kaybolup bir süre sonra yeniden ortaya çıkabilir. Bir virüsten kaynaklandıkları için bulaşıcıdır.³

Stomatit bu iki türün dışında ağzın hangi bölgesinde ortaya çıktığına dikkat edilerek çeşitli kategorilere de ayrılır:

Dudakların ve ağız çevresinin iltihabı keilitis, 

• Dil iltihabı glossit, 
• Diş etlerinin iltihabı diş eti iltihabı, 
• Ağzın arka kısmında yer alan iltihap farenjit olarak tanımlanır. ³

Stomatit Neden Oluşur?

Stomatit pek çok farklı nedenden dolayı ortaya çıkabilir. En bilinen stomatit nedenleri aşağıdaki gibidir: 

• Ağız ve diş yapısına uygun olmayan diş teli ya da protezlerden kaynaklanabilen travmalar, 
• Ameliyat nedeniyle gerçekleşen yaralanmalar, 
• Yanağın, dilin, dudağın iç kısmının ısırılması, 
• Sıcak yiyecek ya da içecek tüketiminden ortaya çıkan yanıklar, 
• Kanser için alınan kemoterapi tedavisi, 
• Radyasyon tedavisi,
• Bazı ilaçlar, 
• Herpes virüsleri, 
• Bakteriyel enfeksiyonlar, 
• Pamukçuk gibi maya enfeksiyonları, 
• Sigara ve çeşitli tütün ürünleri kullanmak, 
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar, 
• Kronik ağız kuruluğu, 
• Alerjiler ve alerjik reaksiyonlar, 
• Yoğun bir kimyasala maruz kalmak, 
• Stres, 
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması, 
• Beslenme ve vitamin eksiklikleri (özellikle demir, çinko, folik asit ve B1, B2, B6 ve B12 vitaminleri) 
• Behçet hastalığı, Crohn hastalığı ve lupus dahil bazı hastalıklar.^{1 3}

Stomatit Belirtileri Nelerdir?

Stomatit belirtileri, stomatitin nedenlerine bağlı olarak değişebilir. Bazı vakalarda semptomlar hafif bazılarında ise şiddetli bir şekilde görülebilir. En sık görülen stomatit belirtileri aşağıdaki gibidir: 

• Dudaklar, yanaklar, diş etleri, dil ya da ağız kenarlarında ağrı
• Dudaklar, yanaklar, diş etleri, dil ya da ağız kenarlarında tahriş, 
• Ağızda ve ağız çevresinde ortaya çıkan yanma hissi, 
• Ağızda ve ağız çevresinde ortaya çıkan kırmızı lekeler,
• Ağız içinde veya dudaklarda ülserler, yaralar ya da kabarcıklar, 
• 4-14 gün içinde iyileşen ve sıklıkla tekrarlayan lezyonlar.^{1 3}

Stomatit belirtileri, her kişide farklı şekillerde görülebilir. Bazı kişilerde bu belirtiler yemek yemeyi, su dahil bir şeyler içmeyi, konuşmayı, uyumayı zorlaştırabilir.^{1 3}

Stomatit Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Stomatit ve ilgili lezyonlar içi gerçekleştirilen tedavi yöntemleri, stomatitin nedenine bağlı olarak belirlenir. Farklı stomatit nedenleri ve buna bağlı olarak doktorunuzun uygulayabileceği stomatit tedavisi süreçleri aşağıdaki gibi olabilir:

Alerjik Reaksiyon Kaynaklı Stomatit Tedavisi

Stomatit alerjik reaksiyondan ötürü ortaya çıktıysa doktorunuz öncelikle alerjinin kaynağını, vücudunuzun tepkisinin nedeni anlamaya çalışabilir. Ardından tanıyı netleştirip bu alerjinin etkilerini ortadan kaldıracak bir tedaviye başlayabilir.3

Enfeksiyon Kaynaklı Stomatit Tedavisi

En yaygın stomatit nedenlerinden biri de enfeksiyondur. Doktorunuz stomatitin enfeksiyondan kaynaklandığını düşünüyorsa öncelikle enfeksiyonun neden olduğu durumu ortaya çıkarmak için bazı testler yapabilir. Ardından ortaya çıkan enfeksiyon türüne göre ilaç ya da farklı bir tedavi yöntemi uygulayabilir.³

Hastalık Kaynaklı Stomatit Tedavisi

Stomatit belirli bir hastalıktan kaynaklanıyorsa doktorunuz bu hastalığı da dikkate alarak uygun bir tedavi yöntemi belirleyecektir.³

Beslenme Eksikliği Kaynaklı Smotit Tedavisi

Stomatit, beslenme ve vitamin eksikliği nedeniyle de kendini gösterebilir. Eğer doktorunuz stomatit nedeni olarak beslenme eksikliği tanısı koyarsa ilaç ya da takviye edici gıda reçete edebilir. Bunun yanında özel bir beslenme programı da hazırlayabilir.³

Doktorunuz tüm bu durumların sonucu ortaya çıkan smotitin tedavisinde ağrı ve acıyı azaltmayı destekleyecek, doğrudan cilde uygulanacak topikal ilaçlar da kullanabilir. Topikal kortikosteroidler, topikal antibiyotikler, topikal anestezikler bunlar arasındadır.³

Tüm bu tedavi yöntemlerinin yanı sıra stomatit için bazı destekleyici seçenekleri de değerlendirebilirsiniz:

• Ağız içi stomatitler için  tuzlu su ile gargara yapabilirsiniz. 
• Mukoza zarlarının daha hızlı iyileşmesi için bölgenin yeterince nemli kalmasını destekleyebilirsiniz. Bunun için bol sıvı tüketebilirsiniz. 
• Tahriş, yanma hissi ve ağrıyı tetiklememek için baharatlı, asitli ya da çok sıcak yiyeceklerden kaçınabilirsiniz. 
• Smotitin iyileşmesi için ağız hijyeni oldukça önemlidir. Bu nedenle tedavi sürecinde dişleri fırçalamaya devam etmek ve ağız hijyenini korumak gerekir.1

Aftöz stomatit tedavisi için doktorunuz sadece beklemenizi de önerebilir. Örneğin hafif bir pamukçuk oluşmuşsa tedavi gerekmeyebilir. Hafif ve ağrısız, acısız aft yaraları çoğunlukla bir ya da iki hafta içerisinde kendi kendine kaybolabilir.¹

Stomatit Nasıl Önlenir?

Stomatit tekrarlayabilir ve sık bir şekilde yeniden görülebilir. Stomatitin geri dönüşünü durdurmak için bazı önlemler etkili olabilir. İşte stomatit için alınabilecek bazı önlemler:

• Antiseptik ve alkolsüz bir gargara kullanmak, 
• Kronik ağız kuruluğu varsa bunu tedavi etmek, 
• Yumuşak bir diş fırçası kullanmak, 
• Vitamin ve mineral açısından zengin bir beslenme planı oluşturmak, gerekirse bir diyetisyenden destek almak, 
• Bol sıvı tüketmek, 
• Diş ve ağız bakımını eksik etmemek, 
• Herpes virüsü bulaşlarından korunmak için uçuğu olan birini öpmemek, tabak, bardak ya da çatal, kaşığını paylaşmamak, 
• Stres nedeniyle ortaya çıkabilen stomatitler için rahatlamak için yoga, meditasyon ve nefes egzersizleri yapmak.^{3 4}

Stomatit nedir, neden oluşur konusunda bilgi aldınız. Bu konu ile bağlantılı olarak “Ağız içi yaraları hangi vitamin eksikliğinden olur?” , “Ağız içi yaraları nasıl geçer?” , “Geçmeyen diş eti iltihabı nedir?” gibi konularda da bilgi almak için diğer içeriklerimize de göz atabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.